Gluten.. dat zijn beestjes, toch?

Deze blog is in origine (door mij) geschreven voor de nieuwsbrief van VegaNuts, waar deze ook in bewerkte vorm gepubliceerd is.

Een paar jaar geleden was je tussen alle boterhamsmikkelaars maar een vreemde eend in de bijt met je glutenvrije bammetjes. Naast het feit dat een glutenvrij dieet een rib uit je lijf kostte, zorgde het ook voor heel wat scheve gezichten. Voor veel nuchtere Hollanders was coeliakie maar een vies woord en gluten dat waren beestjes waar je de ongedierteverdelgers voor moest bellen. Inmiddels is de groep glutenvrije eters is net als het glutenvrije assortiment enorm uitgebreid. Glutenvrij eten is inmiddels een gigantische hype geworden waar veel dieetgoeroes zich maar al te graag bij aansluiten. Toch is gluten nog steeds een vaag begrip voor velen. Er zijn zelfs mensen die een glutenvrij dieet volgen omdat ze er heilig in geloven dat gluten beestjes zijn waar je dik van wordt (het moet niet gekker worden). Vandaar eens wat meer uitleg over wat gluten precies zijn en waar ze in voorkomen. Alvast een klein tipje van de sluier: gluten zijn geen beestjes (maar ze bevatten wel net zoveel eiwitten als beestjes). 

Wat zijn gluten?

Gluten zijn eiwitten die voorkomen in een aantal soorten granen, waaronder tarwe waar je ongezien heel wat van naar binnen propt. Denk maar eens aan brood, pakken met koekjes of aan die gekleurde tricolore pasta's. Gluten zijn als het ware een soort lijm: een hang-kleef-aan dat ervoor zorgt dat de hele granenzooi aan elkaar blijft kleven. Hierdoor blijven alle ingrediënten van met name baksels aan elkaar geplakt en vallen ze niet in duizenden stukjes uiteen. Dit is meteen een van de redenen waarom er in zoveel kant-en-klare supermarktproducten gebruikt wordt gemaakt van toegevoegde gluten, anders zou je appelkruimeltaart een échte kruimeltaart worden.

Wanneer ben je glutenintolerant/ heb je coeliakie?

Wanneer je glutenintolerant bent, krijg je enorme buikpijn na het eten van gluten. Dit komt doordat de dunne darm van iemand met coeliakie beschadigd raakt na het eten van gluten. Op lange termijn zorgt dit ervoor dat de plooien in de darm verdwijnen waardoor voedsel niet meer optimaal kan worden verteerd. Hierdoor kunnen mensen met coeliakie last krijgen van buikpijn, diarree, vermoeidheid en zelfs gewichtsverlies door een tekort aan voedingsstoffen.

Waar zitten die beestjes gluten in?

Gluten komen voor in tarwe, spelt, rogge, gerst, griesmeel, bulgur, couscous, graankiemen, gort, grutten, mout, kamut en triticale. Maar helaas houdt het lijstje hier niet mee op. Wanneer je een glutenvrij dieet gaat volgen, kun je namelijk gedag gaan zeggen tegen gemakzuchtig eten.  Een serieuze intolerantie zorgt ervoor dat je  met je winkelkarretje met een grote boog om veel voorverpakte voedingsmiddelen moet gaan lopen. Kant-en-klare sauzen en maaltijden, voorverpakte koekjes en snoepjes bevatten allemaal (toegevoegde) gluten. Dit betekent helaas dat je afscheid moet gaan nemen van je favoriete magnetronmaaltijd, knapperige Sultana-knappers bij de thee en ook tegen die Italiaanse pasta's van Mamma Italia. 

It's getting better..

Een paar jaar geleden was het assortiment aan glutenvrije producten nog zeer beperkt en de smaak van wat er in de aanbieding was, was ook niet om over naar huis te schrijven. Inmiddels is het assortiment aan glutenvrije voeding met veel merken en producten uitgebreid en mogen we onszelf ook in de handjes knijpen met de glutenvrije recepten die veel keukenprinsessen uit hun koksmutsjes toveren.

Je zou haast denken dat gluten verpakkingen zijn..

Je begrijpt nu al gauw dat een glutenvrij dieet meteen de volgende bijwerking heeft: bijna alles wat voorverpakt is, moet worden vermeden. Dat betekent dat er veel vers gegeten en gekookt moet gaan worden, geen nasi à la magnetron maar nasi à la homemade. Natuurlijk kun je nog gebruik maken van de glutenvrije lijn, maar dit is niet bepaald goedkoop en velen vinden de smaak ook behoorlijk wennen. Gelukkig zijn er nog genoeg lekkere dingen die je wél kunt eten. 

Zo hoeft de boerenkoolstamppot en oranje hutspot niet van het menu geschrapt te worden, de oer-Hollandse en zeer geliefde aardappel bevat namelijk geen gluten. Dat gluten een eiwit is betekent echter niet dat producten met eiwitten vermeden moeten worden: vis, vlees, zeevruchten en gevogelte bevatten namelijk geen gluten. Ren nu niet meteen met glutenvrij-snelheid naar de viswinkel voor een portie kibbeling, vaak zit paneermiddel vol met gluten. Wanneer je vegetarisch bent, zal dit echter een cadeautje zijn dat je graag wilt inruilen. Als vegetariër kun je gelukkig nog genieten van eiwitten door het eten van eieren, kaas, peulvruchten en boontjes. Als Oosterse liefhebber kun je nog volop genieten van rijst en van niet-granen zoals quinoa, gierst en boekweit. De eekhoorntjes mogen op hun hoede zijn, glutenvrije di(eters) mogen namelijk nog volop van alle nootjes genieten. Alle fruitariërs en oranje wortellaars kunnen opgelucht ademhalen, fruit en groente bevatten namelijk geen gluten! Daar proosten en toasten we op met een bloemkoolpizza!

Hoe zit dat met mijn favoriete kom havermout? 

Wanneer je je nu afvraagt of je havermoutontbijtje nog wel acceptabel is, dan kan ik je

voor een deel geruststellen: haver is in zijn pure en nature vorm vrij van gluten. Máár veel van de goedkope haversoorten zijn besmet met gluten van bijvoorbeeld tarwe, doordat deze in dezelfde fabriek worden verwerkt. Wanneer je dus nog steeds wilt genieten van je overnight oats, haverkoekjes of stomende kommetje havermoutpap, zal je de duurdere glutenvrije variant van haver(mout) moeten kopen. Deze is goed verkrijgbaar bij veel biologische winkels. 

Benieuwd hoe je nog steeds lekkere glutenvrije baksels kunt maken? Binnenkort komt hier meer over!